Θεραπεία

Η αντιμετώπιση των αλλεργικών νοσημάτων κινείται σε δύο βασικούς άξονες:

α. την αποφυγή έκθεσης στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο

β. τη θεραπεία των συμπτωμάτων

Είναι ευνόητο οτι η αλλεργία εκδηλώνεται μόνο όταν ο ασθενής έρθει σε επαφή με το υπεύθυνο αλλεργιογόνο. Συνεπώς βασικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η αποφυγή του αλλεργιογόνου. Σε κάποια αλλεργιογόνα αυτό είναι σχετικά εύκολο π.χ. στην αλλεργία στη γάτα, ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα αν αποφεύγει την επαφή με γάτες ή στην τροφική αλλεργία στο αράπικο φιστίκι ο ασθενής πρέπει να προσέχει ώστε να μη φάει αράπικο φιστίκι. Για την πλειονότητα ωστόσο των αλλεργιογόνων, και ειδικά των αερομεταφερόμενων (εισπνεόμενων) αλλεργιογόνων, αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, διότι τα αλλεργιογόνα βρίσκονται κρυμμένα μέσα σε γύρεις φυτών ή σε σπόρια μυκήτων ή σε συστατικά της οικιακής σκόνης, που μεταφέρονται εύκολα με τον αέρα και εισπνέονται. Για κάθε είδος αλλεργιογόνου υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες αποφυγής, ώστε να ελαττωθεί η έκθεση του ασθενούς σε αυτό. Όταν όμως η πλήρης αποφυγή είναι αδύνατη, είμαστε υποχρεωμένοι να καταφύγουμε στη φαρμακευτική θεραπεία.

Ο αλλεργιολόγος έχει στη διάθεσή του θεραπευτικά μέσα που προσφέρουν τόσο συμπτωματική ανακούφιση όσο και αιτιολογική θεραπεία.

Συμπτωματική θεραπεία ονομάζουμε τη χορήγηση φαρμάκων για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του ασθενή, χωρίς με τον τρόπο αυτό να θεραπεύουμε την αιτία της νόσου. Η συμπτωματική θεραπεία δεν έχει μακροχρόνιο αποτέλεσμα και πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ο ασθενής έχει συμπτώματα.

Αιτιολογική είναι η θεραπεία που στοχεύει στην επανεκπαίδευση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού, ώστε να μην αντιλαμβάνεται πλέον ως "εχθρό" την ουσία που προκαλεί την αλλεργία και να την αγνοεί. Η αιτιολογική θεραπεία έχει μακροχρόνια διάρκεια αποτελέσματος ακόμη και μετά τη διακοπή της και γι' αυτό δεν χρειάζεται να επαναληφθεί μετά τη διακοπή της. Όσον αφορά στα αλλεργικά νοσήματα η αιτιολογική θεραπεία ονομάζεται ειδική ανοσοθεραπεία.

Η ειδική ανοσοθεραπεία συνίσταται στη χορήγηση στον ασθενή σε πολύ μικρές ποσότητες του αλλεργιογόνου που είναι υπεύθυνο για τα συμπτώματά του. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνονται αλλαγές στο αμυντικό σύστημα με αποτέλεσμα τα συμπτώματα να εξασθενούν ή και να εξαφανίζονται εντελώς. Με πολύ απλά λόγια ο οργανισμός "συνηθίζει" το αλλεργιογόνο και αναπτύσσει προστατευτικούς μηχανισμούς ώστε να μην εκδηλώνονται συμπτώματα.

Η ειδική ανοσοθεραπεία γίνεται με δύο τρόπους:

Ο πρώτος είναι η χορήγηση του αλλεργιογόνου με υποδόρια ένεση στην πίσω πλευρά του μπράτσου του ασθενή. Μετά από μια αρχική φάση περίπου 2 έως 3 μηνών, όπου η ένεση γίνεται με εβδομαδιαία συχνότητα (φάση αύξησης της δόσης) ακολουθεί η λεγόμενη φάση συντήρησης όπου η χορήγηση γίνεται ανά μήνα. Στις περιπτώσεις της ανοσοθεραπείας σε μέλισσα και σφήκα το μεσοδιάστημα χορήγησης της δόσης μπορεί να είναι και μεγαλύτερο. Προφανώς ο ασθενής πρέπει να προσέρχεται στο ιατρείο του αλλεργιολόγου για να χορηγηθεί η θεραπεία. Αυτός ο τρόπος χορήγησης είναι ασφαλής και προσφέρει άριστα αποτελέσματα (οι ελάχιστες αντιδράσεις είναι παροδικές και αντιμετωπίζονται από τον αλλεργιολόγο άμεσα, αφορούν δε κυρίως στα αρχικά στάδια της θεραπείας).

Ο δεύτερος τρόπος είναι με χορήγηση του αλλεργιογόνου με τη μορφή υπογλώσσιων σταγόνων. Σε συγκεκριμένες μέρες μέσα στην εβδομάδα ο ασθενής τοποθετεί τον κατάλληλο αριθμό σταγόνων από το διάλυμα της ανοσοθεραπείας κάτω από τη γλώσσα και περιμένει 2-3 λεπτά να απορροφηθεί. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής εφαρμόζει τη θεραπεία στο σπίτι του και δεν είναι ανάγκη να επισκέπτεται ανά μήνα τον αλλεργιολόγο. Και αυτός ο τρόπος χορήγησης είναι εξαιρετικά ασφαλής και αποτελεσματικός.

Και στις δύο περιπτώσεις ο συνολικός χρόνος της θεραπείας είναι το λιγότερο τρία και το περισσότερο πέντε χρόνια (με κάποιες εξαιρέσεις όπου μπορεί να εφαρμοστεί για μεγαλύτερο χρόνο). Τα πρώτα αποτελέσματα όμως είναι εμφανή από τον πρώτο χρόνο. Μετά τη διακοπή της θεραπείας το ευεργετικό αποτέλεσμα παραμένει για πολλά χρόνια. Η ειδική ανοσοθεραπεία εφαρμόζεται για αλλεργίες του αναπνευστικού όπως π.χ. αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα που προκαλούνται από αλλεργιογόνα όπως είναι η γύρη φυτών και δένδρων, τα επιθήλια γάτας και σκύλου, τα σπόρια μυκήτων και τα ακάρεα της οικιακής σκόνης. Επίσης ειδική ανοσοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί στην αλλεργία από μέλισσα και σφήκα. Για την τροφική αλλεργία γίνεται έντονη προσπάθεια τα τελευταία χρόνια να αναπτυχθούν εμβόλια ανοσοθεραπείας για τροφές όπως το ροδάκινο και το ψάρι. Τα εμβόλια αυτά αναμένεται να κυκλοφορήσουν στο μέλλον.

Ο ειδικός αλλεργιολόγος είναι αυτός που θα αποφασίσει ποιός από τους δύο τρόπους χορήγησης της ανοσοθεραπείας είναι κατάλληλος για κάθε συγκεκριμένο ασθενή. Η απόφαση δεν είναι απλή και πρέπει να εκτιμηθούν πολλοί παράγοντες όπως το υπεύθυνο αλλεργιογόνο, η βαρύτητα των συμπτωμάτων κ.α. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει συνεργασία με τον ασθενή και λαμβάνονται υπόψιν οι προτιμήσεις του (π.χ. κάποιοι ασθενείς δεν αισθάνονται άνετα με τη διαδικασία της ένεσης) αλλά και πρακτικοί παράγοντες όπως το κατά πόσο είναι εφικτή η μηνιαία προσέλευση.

Τα οφέλη από την ειδική ανοσοθεραπεία είναι πολλαπλά: εκτός από την βελτίωση των συμπτωμάτων της αλλεργίας, εμποδίζεται η ανάπτυξη ευαισθητοποίησης σε νέα αλλεργιογόνα και αναστέλλεται η εξέλιξη της αλλεργικής ρινίτιδας σε αλλεργικό βρογχικό άσθμα.

Συμπερασματικά, ο ειδικός αλλεργιολόγος μπορεί να προσφέρει βοήθεια στον αλλεργικό ασθενή είτε εκπαιδεύοντάς τον να αποφεύγει τα αλλεργιογόνα, είτε χορηγώντας συμπτωματική και αιτιολογική θεραπεία. Η ειδική ανοσοθεραπεία είναι ένας από τους πιο ουσιαστικούς τρόπους παρέμβασης που διαθέτει ο αλλεργιολόγος για να βοηθήσει τον αλλεργικό ασθενή. Είναι μια θεραπεία ασφαλής, αποτελεσματική και προσφέρει όφελος σε πολλά επίπεδα.