Οι αλλεργίες είναι νοσήματα πολυπαραγοντικά, διότι προκύπτουν ως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης του γενετικού υλικού (που μπορεί να προδιαθέτει στην ανάπτυξή τους) με το περιβάλλον (συνθήκες υγιεινής, ηλιοφάνεια, ζωή στην πόλη ή στην ύπαιθρο κ.α.). Γι' αυτό και οι παρεμβάσεις που επιτρέπουν την πρόληψη εμφάνισης αλλεργίας είναι εξαιρετικά δύσκολες, διότι είναι αδύνατο να επέμβουμε στο γενετικό υλικό και εξαιρετικά δύσκολο να παρέμβουμε στο περιβάλλον.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες γενικές αρχές που, αν είναι δυνατό να εφαρμοστούν, μπορεί να έχουν ευεργετική επίδραση στην πρόληψη αλλεργιών κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία. Η πρόληψη ξεκινάει από την ενδομήτριο ζωή με την αποφυγή του καπνίσματος (ενεργητικού και παθητικού) από τη μητέρα. Η αποφυγή του καπνίσματος πρέπει να συνεχίζεται και μετά τη γέννηση, διότι η έκθεση του βρέφους σε καπνό τσιγάρου αυξάνει τις πιθανότητες ανάπτυξης παιδικού άσθματος. Επιπλέον, ο φυσιολογικός τοκετός φαίνεται να επιδρά ευεργετικά στην πρόληψη εμφάνισης αλλεργιών. Θεμελιώδη ρόλο επίσης παίζει ο μητρικός θηλασμός που πρέπει να διαρκεί για τουλάχιστον 4 με 6 μήνες αν είναι δυνατό.
Ειδικότερα, υπάρχουν ορισμένες παρεμβάσεις με προληπτικό χαρακτήρα που περιλαμβάνουν την πρόληψη εκδήλωσης τροφικής αλλεργίας σε νεογνά και βρέφη με μεγαλύτερο αδελφάκι με γνωστή αλλεργία, την πρόληψη εκδήλωσης τροφικής και αναπνευστικής αλλεργίας σε παιδιά με ατοπική δερματίτιδα και την πρόληψη εκδήλωσης άσθματος σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα- επιπεφυκίτιδα.
Πως μπορούμε να ελαττώσουμε τις πιθανότητες ανάπτυξης τροφικής αλλεργίας σε ένα νεογνό ή βρέφος που το μεγαλύτερο αδερφάκι του έχει γνωστή τροφική αλλεργία π.χ. στο γάλα; Το άρθρο αυτό αναφέρεται κυρίως στην πρόληψη τροφικής αλλεργίας άμεσου τύπου.
Το πρώτο βήμα είναι να συστήσουμε στη μητέρα τη σίτιση του νεογνού με αποκλειστικό μητρικό θηλασμό. Στη διάρκεια του θηλασμού η μητέρα πρέπει να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή, καταναλώνοντας τρόφιμα από όλες τις διατροφικές ομάδες, ακόμη και γαλακτοκομικά. Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά αλλά και αντισώματα της τάξης Α (IgA) που προφυλάσσουν το νεογνό που θηλάζει από την ανάπτυξη αλλεργιών.
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που η κατανάλωση γαλακτοκομικών από τη μητέρα προκαλεί συμπτώματα, διά μέσου των αλλεργιογόνων του αγελαδινού γάλακτος που διέρχονται δια του μητρικού γάλακτος, στο νεογνό. Αυτή η περίπτωση είναι σχετικά σπάνια και αφορά την τροφική αλλεργία μη άμεσου τύπου που ονομάζεται αλλεργική πρωκτοκολίτιδα. Στην περίπτωση αυτή συστήνουμε αποκλεισμό κατανάλωσης γαλακτοκομικών από τη μητέρα, με συνέχιση του μητρικού θηλασμού. Περισσότερες λεπρομέρειες για το θέμα αυτό μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο αλλεργική πρωκτοκολίτιδα.
Όταν ο μητρικός θηλασμός δεν είναι εφικτός ή διακοπεί πρόωρα (δηλαδή, πριν το βρέφος φτάσει σε ηλικία 6 περίπου μηνών) πρέπει να γίνει επιλογή ενός γάλακτος πρώτης βρεφικής ηλικίας που να ανήκει στην κατηγορία γαλάτων μερικής υδρόλυσης ή HA (με τον όρο αυτό εννοούμε οτι το γάλα έχει θερμανθεί με ειδικό τρόπο ώστε να καταστραφούν μερικώς τα αλλεργιογόνα που προκαλούν την αλλεργία). Με το ίδιο γάλα HA θα συνεχίσει τη σίτιση το βρέφος και μετά την ηλικία των 6 μηνών, αν χρειαστεί, δηλαδή αν μέχρι τότε δεν έχει ξεκαθαριστεί αν υπάρχει αλλεργία ή όχι. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εξέταση από τον αλλεργιολόγο θα αποκαλύψει αν υπάρχει αλλεργία στο γάλα μέχρι την ηλικία των 6 μηνών.
Στο μεταξύ μέσα στο πρώτο εξάμηνο θα γίνει ο έλεγχος από τον ειδικό αλλεργιολόγο για να διαπιστωθεί αν όντως το βρέφος πάσχει από τροφική αλλεργία στο γάλα αγελάδος. Ο έλεγχος θα γίνει με δερματικές δοκιμασίες νυγμού (αλλεργικά test) και με εξέταση αίματος. Ο έλεγχος ολοκληρώνεται σε κάθε περίπτωση με τροφική δοκιμασία πρόκλησης με πλήρες (δηλαδή μη υδρολυμένο) γάλα, μια διαδικασία που γίνεται στο αλλεργιολογικό ιατρείο με τη χορήγηση σε προοδευτικά αυξανόμενες ποσότητες πλήρους γάλακτος. Αυτό είναι απαραίτητο για λόγους ασφαλείας διότι αν υπάρχει υποψία αλλεργίας στο γάλα και το βρέφος δεν έχει πιει ποτέ πλήρες γάλα, η πρώτη χορήγηση πρέπει να γίνεται σε ελεγχόμενο περιβάλλον για να αντιμετωπιστεί πιθανή αντίδραση.
Συνοψίζοντας η πρόληψη εμφάνισης τροφικής αλλεργίας σε νεογνό με μεγαλύτερο αδερφάκι με τροφική αλλεργία γίνεται με το μητρικό θηλασμό και το γάλα μερικής υδρόλυσης HA. Ο αλλεργιολόγος θα διαγνώσει ή αποκλείσει την ύπαρξη τροφικής αλλεργίας στο βρέφος, συνήθως τους πρώτους έξι μήνες της ζωής.
Η ατοπική δερματίτιδα ή βρεφικό έκζεμα προδιαθέτει στην ανάπτυξη ευαισθητοποίησης σε διάφορα τροφικά ή εισπνεόμενα αλλεργιογόνα και στην εμφάνιση τροφικής αλλεργίας αρχικά (ήδη από το πρώτο έτος της ζωής) και αναπνευστικής αλλεργίας αργότερα (μετά την ηλικία των 5 ετών συνήθως). Αυτή είναι εξάλλου η ατοπική πορεία ή ατοπικός μαραθώνιος.
Στα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα πρέπει να γίνεται καθημερινή εντατική περιποίηση του δέρματος με ειδικά ενυδατικά προϊόντα (αφρόλουτρο, λάδι για το μπάνιο, ενυδατική κρέμα για μετά το μπάνιο) και θεραπεία με ειδικά σκευάσματα όταν υπάρχει έξαρση. Με τον τρόπο αυτό ελαχιστοποιείται η επαφή του ατοπικού δέρματος με τα αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος και εμποδίζεται η ανάπτυξη ευαισθητοποίησης σε αυτά και η εμφάνιση τροφικής και αναπνευστικής αλλεργίας.
Περισσότερες λεπρομέρειες για την περιποίηση και τη θεραπεία του δέρματος μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο ατοπική δερματίτιδα.
Έχει τεκμηριωθεί με επιστημονικό τρόπο οτι οι ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα (με ή χωρίς συνοδό επιπεφυκίτιδα) παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αλλεργικού βρογχικού άσθματος. Αυτό συμβαίνει διότι το επιθήλιο της μύτης (η φλεγμονή της μύτης είναι η ρινίτιδα) και το επιθήλιο των βρόγχων (η φλεγμονή των βρόγχων είναι το άσθμα) παρουσιάζουν πολλές κατασκευαστικές και λειτουργικές ομοιότητες (αυτό επιστημονικά ονομάζεται ενιαία αναπνευστική οδός).
Η πρόληψη εμφάνισης άσθματος σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα είναι εφικτή και γίνεται με δύο τρόπους:
πρώτον, με τη σωστή συμπτωματική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας, δηλαδή με τη χρήση αντιφλεγμονώδους αγωγής για το κατάλληλο χρονικό διάστημα, και
δεύτερον, με την ειδική ανοσοθεραπεία, δηλαδή την επανεκπαιδευση του αμυντικού συστήματος ώστε να μην αναγνωρίζει ως εχθρό τα αλλεργιογόνα και να μην προκαλεί αλλεργία κατά την επαφή με αυτά
Αναλυτικά για το θέμα αυτό μπορείτε να διαβάσετε στη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας.
Η αναφυλακτική αντίδραση είναι μία ταχέως εξελισσόμενη, απειλητική για τη ζωή κατάσταση που απαιτεί άμεση θεραπεία. Διαβάστε περισσότερα εδώ...